به نقل از «جام جم آنلاین»

قدمت 332 ساله سنت افطاری در حرم مطهر حضرت رضا(ع)

تاریخ انتشار: ۲۲ فروردین ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۴۷۶۲۶۴۳

 به گزارش جام جم آنلاین خراسان رضوی ، اسناد تشکیلات اداری و موقوفات آستان قدس رضوی بیانگر برگزاری مراسم‌های متعدد در حرم مطهر رضوی طی مناسبت‌های مذهبی مختلف از جمله ماه مبارک رمضان در دوره‌های تاریخی صفویه، افشاریه و قاجاریه است.دستورالعمل‌های خاص این ماه پرفضیلت، برنامه‌های ویژه شب‌های قدر، برگزاری مراسم افطاری برای زائران و خادمان و چگونگی برپایی جشن عید فطر در حرم منوّر رضوی از جمله موضوعاتی است که در لابه‌لای این اسناد به چشم می‌خورد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

زهرا فاطمی مقدم؛ مسئول امور ارزشیابی اسناد آستان قدس رضوی در این باره به ارائه توضیحات می‌پردازد. 
 
آداب سحر در ماه مبارک
وی در این خصوص به دستورالعمل‌های متولی آستان قدس رضوی در مورد برنامه‌های اجرایی حرم مطهر امام رضا(ع) اشاره دارد که از دوره قاجار به جای مانده و علاوه بر بیان وظایف کارکنان، از برنامه‌های اجرایی حرم رضوی در این زمان نیز گزارش می‌دهد. 
مطابق این دستورالعمل‌ها مؤذنان با حضور در گلدسته‌های حرم در پاسی از شب به مناجات خوانی می‌پرداختند که با توجه به قرار گرفتن حرم مطهر در مرکز شهر در آن زمان، این نوا در کل شهر قابل شنیدن بوده است.
فاطمی مقدم، نقاره‌نوازی نقاره‌چیان به مدت سه ربع ساعت را از دیگر آداب سحری برشمرد که نشانی از اعلان طبخ سحری و تعیین ساعت و وقت سحر بود. 
مناجات خوانی مؤذنان در زمان توزیع سحری میان خدام و سایر کارکنان از سوی کارخانه خادمی – مهمانسرای امروزی- از سر گرفته می‌شد و پس از صرف غذا، مؤذنان مجدد تا وقت اذان صبح به مناجات مشغول می‌شدند. 
قرائت قرآن توسط حافظان پس از اذان و طلوع فجر از دیگر برنامه‌های اجرایی حرم مطهر رضوی بود که وی بدان اشاره کرد و افزود: این برنامه هر روزه در ماه مبارک رمضان اجرا می‌شد با این تفاوت که در شب‌های قدر نقاره‌نوازی صورت نمی‌گرفت. 
وی همچنین مطابق اسناد به جای مانده، به مراسم تلاوت روزانه یک جزء قرآن با حضور تمامی حافظان و قاریان قرآن در سه ساعت به غروب مانده در ایوان طلای صحن قدیم (صحن انقلاب اسلامی امروزی) اشاره دارد
فاطمی مقدم، مقابله قرآن‌ها به منظور تصحیح احتمالی اشتباهات قرآن‌های موجود را از دیگر برنامه‌های این مراسم نورانی عنوان کرد و آن را دلیلی برای حضور مصحح کتابخانه در این مراسم دانست.
 
بر سر سفره افطار
مهمان‌سرای حضرت تاریخچه طولانی دارد و در ادوار مختلف نام‌های متفاوتی داشته است. در دوره قاجار از آنجایی که مهمان‌سرای خادمان و زائران از هم جدا بوده، مهمان‌سرای زائران با عنوان «کارخانه مبارکه زوّاری» و مهمان‌سرای خادمان با عنوان «کارخانه مبارکه خادمی» مشهور بوده است که طی ایام ماه مبارک رمضان به طبخ و توزیع افطاری بین زائران و خادمان و کارکنان حرم مطهر اقدام می‌کرد. 
زهرا فاطمی مقدم، به تنوع غذاهای این ایام به‌ خصوص در وعده افطار اشاره دارد که بر حسب فصول سال انتخاب و تمام هزینه‌های تهیه این مواد غذایی از سوی آستان قدس تأمین می‌شده است.
غذاهایی چون قورمه، بورانی بادمجان، آش، کوکو، پلو، آبگوشت و سایر غذاهای گوشتی در کنار انواع پنیر، ماست، دوغ و انواع میوه مانند خربزه، انگور، سیب، انواع نوشیدنی‌ها و شیرینی‌ها نظیر شربت‌های مختلف، سکنجبین، حلوا، پشمک و ... در سندها بسیار به چشم می‌خورد و وی بدان اشاره دارد. 
فاطمی‌مقدم، قدیمی‌ترین سند این مجموعه که در آن به مراسم افطاری حرم مطهر رضوی اشاره شده است را متعلق به سال 1111 هجری قمری عنوان کرد که دوره تاریخی صفویه را در بر دارد.  
وی، برپایی جشن میلاد امام حسن مجتبی(ع) در نیمه ماه رمضان در ایوان طلای مبارک صحن قدیم-صحن انقلاب- را پس از اذان مغرب از دیگر آداب حرم در ایام ماه مبارک رمضان عنوان کرد که با پذیرایی از مهمانان و چراغانی صحن‌های حرم در شب میلاد همراه بوده است.
 
نخل‌بندی در شب‌های قدر
فاطمی‌مقدم، مراسم احیای شب‌های قدر از دوره صفویه را نیز یک سنت هر ساله عنوان کرد که با تعطیلی مستغلات و دکان‌های مربوط به حرم مطهر رضوی، روشن ماندن تمامی صحن‌ها و رواق‌ها طی این ایام و عدم نواختن نقاره خانه همراه بوده است.
وی همچنین به سنت دیرینه روضه‌خوانی در بیست یکم ماه رمضان به مناسبت شهادت حضرت علی(ع) اشاره و قدیمی‌ترین سند در این خصوص را متعلق به سال 1112 در دوره صفویه عنوان کرد. 
فاطمی‌مقدم افزود: مراسم «نخل‌بندی» از جمله دیگر رسومات اجرایی در حرم مطهر رضوی طی شب‌های قدر بود که در دوره صفویه و افشاریه اجرا شده و طی آن سازه‌ای چوبی به نام «نخل» با وسایل و اشیاء مختلف تزئین و بر دوش مردم حمل می‌شده است. 
این کارشناس همچنین به برگزاری عید سعید فطر با آداب ویژه در حرم مطهر اشاره داشت که در دوره‌های گوناگون شکل‌های مختلفی به خود گرفته است. 
فاطمی‌مقدم، پذیرایی از مهمانان مراسم عید فطر حرم مطهر با غذا، شربت و شیرینی و تعطیلی برخی مستغلات مانند مکتب‌خانه‌ درون صحن و خلعت دادن به برخی کارکنان همچون خطیب حرم را از جمله این برنامه‌ها عنوان کرد.
گفتنی است مرکز اسناد و مطبوعات آستان قدس رضوی با دارا بودن بیش از 13 میلیون برگ سند متعلق به دوره‌های تاریخی مختلف ایران، یکی از غنی‌ترین مراکز اسنادی در منطقه و جهان اسلام به شمار می‌رود و روزانه پذیرای پژوهشگران و محققان از مراکز مختلف علمی، آموزشی و فرهنگی کشور است.

منبع: جام جم آنلاین

کلیدواژه: خراسان رضوی مشهد حرم مطهر رضوی رمضان

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت jamejamonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «جام جم آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۴۷۶۲۶۴۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

فرماندار: طرح تأمین پارکینگ اطراف حرم مطهر رضوی را تحویل دولت داده‌ایم 

به گزارش قدس خراسان، سال‌هاست موضوع کمبود پارکینگ در اطراف حرم مطهر رضوی به معضلی برای زائران و مجاوران تبدیل شده است؛ موضوعی که البته مسئولان هم با آن بیگانه نبودند و علاوه بر اینکه در ایام پیک مسافر سعی در برطرف کردن موقتی آن داشتند، در سایر اوقات نیز بر ضرورت رفع آن تأکید کردند اما مشکل همچنان باقی است.

تأکید دوباره تولیت آستان قدس رضوی بر تأمین پارکینگ در اطراف حرم مطهر 

تولیت آستان قدس رضوی در دیدار اخیر با اعضای شورای شهر درخصوص توجه ویژه شورای شهر مشهد برای تحقق دستور رئیس‌جمهور در حل مشکل پارکینگ اطراف حرم مطهر برای خدمت‌رسانی هرچه شایسته‌تر به زائران و مجاوران تأکید کرد.

حجت‌الاسلام والمسلمین احمد مروی با اشاره به میزان گسترده سفرهای زائران با خودرو شخصی به مشهد مقدس، ادامه داد: رئیس جمهور درخصوص رفع مشکل پارکینگ اطراف حرم مطهر دستورات لازم را به معاون اول و معاون اجرایی داده‌اند و بخش‌های مختلف دولت نیز آمادگی لازم را برای همکاری دارند و این نگاه در دولت، مستلزم پیگیری ویژه شورای شهر مشهد و مدیران شهری برای تحقق دستورات رئیس‌جمهور در حل مشکل پارکینگ زائران است.

کاربری زیرگذر حرم مطهر پارکینگ نیست 

البته دغدغه تولیت آستان قدس رضوی برای رفع مشکل پارکینگ در اطراف حرم مطهر رضوی مسبوق به سابقه است، به طوری که وی در سال۱۴۰۰ هم در این خصوص گفته بود: موضوع تأمین پارکینگ یکی از درخواست‌های مکرر و از دغدغه‌های زائران است، بنابراین مسئولان شهری و استانی برای رفع این کمبود در اطراف حرم مطهر باید تدبیری بیندیشند. موضوع پارکینگ در اطراف حرم مطهر اکنون به یک معضل تبدیل شده و مشکلات زیادی برای زائران ایجاد کرده است، به طوری که مردم نسبت به نبود محل پارک خودرو در حریم حرم مطهر گلایه دارند. تأمین پارکینگ همگانی و ساخت شبکه معابر عمومی وظیفه مدیریت شهری و دستگاه‌های متولی در استان خراسان رضوی است، اما آستان قدس سال‌هاست برای رفع مشکلات زائران و مردم، زیرگذر حرم را به‌ طور موقت به این منظور اختصاص داده است، درحالی‌که در طراحی ابتدایی و ساخت زیرگذر حرم، کاربری عبادی و رواق مدنظر بوده است. از سالیان گذشته مشکل پارکینگ اطراف حرم مطهر نیز هرسال پررنگ‌تر شده است، به طوری که امروز دیگر پارکینگ‌های زیرگذر حرم مطهر پاسخگوی جمعیت زائران نیستند و دستگاه‌های شهری و استانی متولی این بخش نیز طی سال‌های اخیر نسبت به این موضوع غفلت‌ کرده‌اند و برای حل این مشکل مردم اقدام قابل‌توجهی انجام نداده‌اند. ساخت پارکینگ در ابتدای چهار خیابان اصلی منتهی به حرم مطهر از راهکارهای رفع این مشکل است تا زائران خودروهای شخصی خود را آنجا پارک کرده و ادامه مسیر را با سرویس‌ها و وسایل حمل‌ونقل رایگانی که مخصوص آنان تعبیه ‌شده است، طی کنند.

مروی با تأکید بر اینکه کمبود پارکینگ در مشهد به‌ویژه در ایام عید نوروز و مناسبت‌های مذهبی یکی از معضلات مهم زائران است، گفت: براساس آمار بیش از ۸۰درصد زائران با خودرو شخصی به مشهد مشرف می‌شوند، بنابراین تأمین پارکینگ یکی از اولویت‌هاست. مسئولان باید به موانع پیش روی زیارت زائران رسیدگی کنند، چراکه نبود جای پارک خودرو سبب ایجاد و تشدید ترافیک در اطراف حرم مطهر می‌شود.

در اطراف حرم مطهر رضوی به چند جای پارک خودرو نیاز است؟ 

مرداد سال گذشته بود که شهردار مشهد ایجاد پارکینگ‌های طبقاتی در سطح شهر مشهد به‌خصوص در محدوده پیرامونی حرم مطهر را یکی از رویکردهای اصلی شهرداری برشمرد.

محمدرضا قلندرشریف درباره برآورد پارکینگ مورد نیاز مشهد در محدوده حرم مطهر رضوی بیان کرد: برآورد ما برای تعداد پارکینگ مورد نیاز در محدوده پیرامونی حرم حداقل ۳۰ هزار واحد پارکینگ طبقاتی است که البته در پروژه‌های مختلف باید عملیاتی شود. هم‌اکنون بیش از ۳ هزار واحد پارکینگ داریم که در اختیار شهروندان قرار گرفته است. 

او تصریح کرد: ابعاد اجرایی تأمین پارکینگ در مشهد متنوع و گسترده است. در حال برنامه‌ریزی همه‌جانبه هستیم و از همین جهت پروژه‌ای نیست که در عرض یک سال تمام شود و دست‌کم سه تا چهار سال عملیات اجرایی آن ادامه خواهد داشت. به عبارتی در حال برنامه‌ریزی هستیم تا به ظرفیت ۳۰هزار واحد پارکینگ در اطراف حرم مطهر برسیم.

شهردار مشهد تأکید کرد: در عین حال در اطراف حرم مطهر پارک سوارهای‌مختلفی داریم تا افرادی که نیازی ندارند با وسیله شخصی خود وارد محدوده حرم مطهر شوند با پارک خودرو در پارک‌سوارها و استفاده از وسایل نقلیه عمومی همچون ون‌ها برای ایاب‌وذهاب و زیارت در منطقه پیرامونی حرم مطهر تردد کنند. در تلاشیم هر دو موضوع را همزمان به نتیجه برسانیم تا در جهت خدمت به شهروندان عزیز گام برداشته شود.

بررسی ظرفیت ۲۰ پارکینگ عمومی غیرحاشیه‌ای شهرداری مشهد در اطراف حرم مطهر رضوی نشان می‌دهد، ظرفیت موجود همچنان ۳هزار جای پارک است.

عضو شورای شهر: در حال تهیه طرح هستیم

موضوع را از رئیس کمیسیون عمران، حمل‌ونقل و ترافیک شورای شهر مشهد پیگیری کردیم.

مجید نژادحسین در این باره گفت: با توجه به ارتباطی که تولیت آستان قدس رضوی با رئیس‌جمهور دارد موضوع کمبود پارکینگ‌های اطراف حرم مطهر رضوی را پیگیری کرده است و خواست برای تأمین پارکینگ در آن منطقه طرحی تهیه تا امکان تأمین پارکینگ فراهم شود. از شهرداری و مجموعه شورای شهر هم خواسته شد روی این موضوع تمرکز کنند و طرحی تهیه شود.

وی افزود: این موضوع در دستور کار شورا قرار گرفت و همکاران ما در مدیریت شهری در حال بررسی و ظرفیت‌شناسی هستند تا ببینیم چه مکان‌هایی برای تأمین پارکینگ مناسب است. قرار است در نخستین جلسه کمیسیون عمران همکاران حوزه معاونت عمران و حمل‌ونقل طرح پیشنهادی خود را ارائه دهند.

رئیس کمیسیون عمران، حمل‌ونقل و ترافیک شورای شهر مشهد بیان کرد: یک‌سری زمین‌ها مثل زمین راه‌آهن، گمرک، شرکت برق و... شناسایی شده که دولت در بحث تملک باید ورود کند تا شهرداری و آستان قدس رضوی بتوانند کار ایجاد پارکینگ‌ها را به صورت مشترک به انجام برسانند.

با توجه به دستور رئیس‌جمهور برای تأمین پارکینگ در اطراف حرم مطهر رضوی، موضوع را از عالی‌ترین نماینده دولت در شهرستان مشهد پیگیری کردیم.

فرماندار: طرح تأمین پارکینگ را تحویل دولت داده‌ایم 

فرماندار مشهد در این باره گفت: ما باید جانمایی‌ها و برآورد مالی تملک‌ها را انجام می‌دادیم و طرح را به دولت ارائه داده‌ایم و هر زمان که تأمین بودجه انجام شود، اجرایی خواهد شد.

محسن داوری در پاسخ به این پرسش خبرنگار ما که در این طرح درمجموع چند جای پارک خودرو پیش‌بینی شده است، اظهار کرد: این طرح فازبندی و اولویت‌گذاری شده است و گام‌به‌گام پیش خواهد رفت.

خبرنگار: معصــومه مـؤمنیــان

معصومه مؤمنیان